Date of publishing:
25.4.2015
The Český lid provides open access to all of its content under licenseCreative Commons Attribution NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International.
Abstract:
The article presents in a diachronic and synchronic perspective a minority language (regional) which has existed for centuries on the borderland of cultures and languages – the ethnolect of Kashubians, indigenous, Slavic people living in Gdansk Pomerania – and the history of its contacts with German (unrelated language) and Polish (an example of a Slavic-Slavic borderland); in case of its contact with, foremost, the offi cial version of the German language there was a language confl ict. There exists a language continuum between the Kashubian language and the Polish dialects from Masovia and Wielkopolska. They coexisted and complemented each other functionally for a long time. For centuries, Kashubians remained trilingual, but after 1945, when the Kashubian-German borderland ceased to exist, they started to become bilingual (Kashubian-Polish bilingualism) or monolingual (Polish). The 1990s mark the beginning of a qualitative change in how the Kashubian language functions: a standard version of the language emerged, manifested through various communication channels. The
Kashubian ethnolect became the object of a language policy at the regional, state and European level – in 2005 it offi cially became a regional language. Despite all this, the Kashubian language is endangered.
Keywords
Kashubian language; minority languages; regional languages; language contact; linguistic borderlands
Article Text
References
AJK: Stieber, Zdzisław – Popowska-Taborska, Hanna (eds.): 1964–1978 – Atlas językowy kaszub-
szczyzny i dialektów sąsiednich (opening volume, vols. 1–15). Wrocław: Zakład Narodowy
im. Ossolińskich.
Borzyszkowski, Józef – Obracht-Prondzyński, Cezary (eds.): 2001 – Badania kaszuboznawcze
w XX wieku. Gdańsk: Instytut Kaszubski.
Breza, Edward (ed.): 1992 – Problem statusu językowego kaszubszczyzny. Gdańsk: Wojewódzki
Ośrodek Kultury, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie.
Breza, Edward (ed.): 2001 – Kaszubszczyzna. Kašëbizna. Opole: Uniwersytet Opolski.
Dołowy-Rybińska, Nicole: 2011 – Języki i kultury mniejszościowe w Europie: Bretończycy, Łuży-
czanie, Kaszubi. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Haarmann, Harald: 1990 – Elements of a Theory of Language Conflict. In: Peter H. Nelde (ed.):
Plurilingua IX. Language Attitudes and Language Conflict: Bonn: 1–15.
Handke, Kwiryna (ed.): 1979 – Konferencja pomorska (1978). Wrocław: Zakład Narodowy im.
Ossolińskich.
Hinze, Friedhelm: 1963 – Die deutschen Lehnwörter im Pomoranischen (Kaschubischen). Berlin:
Akademie Verlag.
Hinze, Friedhelm: 1965 – Wörterbuch und Lautlehre der deutschen Lehnwörter im Pomorani-
schen (Kaschubischen). Berlin: Akademie Verlag.
Kleina, Kazimierz – Obracht-Prondzyński, Cezary (eds.): 2012 – Społeczność kaszubska w pro-
cesie przemian. Kultura – tożsamość – język. Zeszyty Zespołów Senackich 12. Warszawa:
Kancelaria Senatu.
Knoll, Vladislav: 2012 – Kašubština v jazykovém kontaktu. Praha: Univerzita Karlova v Praze,
Filozofická fakulta.
Lorentz, Friedrich: 1958–1962 – Gramatyka pomorska. Vols. 1–3. Wrocław: Zakład Narodowy
im. Ossolińskich.
Majewicz, Alfred: 1986 – A new Kashubian dictionary and the problem of the linguistic status of
Kashubian. In: Collectanea Linguistica in Honorem Adami Heinz. Wrocław: Zakład Naro-
dowy im Ossolińskich: 95–99.
Mordawski, Jan: 2005 – Statystyka ludności kaszubskiej. Kaszubi u progu XXI wieku. Gdańsk:
Instytut Kaszubski.
Obracht-Prondzyński, Cezary (ed.): 2007 – Kim są Kaszubi? Nowe tendencje w badaniach spo-
łecznych. Gdańsk: Instytut Kaszubski.
Obracht-Prondzyński, Cezary – Wicherkiewicz, Tomasz (eds.): 2011 – The Kashubs: Past and
Present. Bern: Peter Lang AG.
Piotrowski, Jan: 1981 – Składnia słowińska wobec wpływów języka niemieckiego. Wrocław:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Popowska-Taborska, Hanna: 1987 – Szkice z kaszubszczyzny. Dzieje. Zabytki. Słownictwo. Gdańsk:
Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, Towarzystwo Przyjaciół Ziemi
Wejherowskiej.
Popowska-Taborska, Hanna: 1998a – Specyfika leksykalnych interferencji kaszubsko-dolno-
niemieckich. In: Z polskich studiów slawistycznych. Series 9. Językoznawstwo. Warszawa:
Wydawnictwo Energeia: 225–230.
Popowska-Taborska, Hanna: 1998b – Szkice z kaszubszczyzny. Dzieje. Zabytki. Kontakty językowe.
Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe.
Popowska-Taborska, Hanna: 2006 – Szkice z kaszubszczyzny. Dzieje badań. Dzieje języka. Zabytki.
Etymologie. Gdańsk: Instytut Kaszubski.
Popowska-Taborska, Hanna: 2010 – Z różnych szufl ad. Prace wybrane, relacje, wspomnienia.
Warszawa: SOW.
SEK: Boryś, Wiesław – Popowska-Taborska, Hanna: 1994–2010 – Słownik etymologiczny kaszub-
szczyzny. Vols. 1–6. Warszawa: SOW.
Siatkowski, Janusz: 1994 – Pożyczki zwrotne na pograniczu językowym słowiańsko-niemieckim.
Warszawa: Dom Wydawniczy „Elipsa”: 223–227.
Sobierajski, Zenon: 1997 – Podsumowanie badań nad nagraniami reliktów gwary kaszubskich
Słowińców. In: Zieniukowa, J. (ed.): Obraz językowy słowiańskiego Pomorza i Łużyc. Pogra-
nicza i kontakty językowe. Warszawa: SOW: 59–69.
Stieber, Zdzisław et al. (eds.): 1961 – Słowińcy, ich język i folklor. Zeszyty Problemowe Nauki
Polskiej PAN. vol. 22. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Stieber, Zdzisław: 1974 – Świat językowy Słowian. Warszawa: PWN.
Stone, Gerald: 1972 – The Language of Cassubian Literature and the Question of a Literary Stan-
dard. The Slavonic and East European Review 50: 521–529.
Sychta, Bernard: 1967–1976 – Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej. Vols. 1–7. Wroc-
ław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Topolińska, Zuzanna: 1980 – Kashubian. In: Schenker, A. M. – Stankiewicz, E. (eds.): The Slavic
Literary Languages: Formation and Development. New Haven, Conn.: Yale Consilium.
Treder, Jerzy: 2005 – Historia kaszubszczyzny literackiej. Studia. Gdańsk: Uniwersytet Gdański.
Jadwiga Zieniukowa: The Kashubian language – a minority language spoken in borderlands
Treder, Jerzy (ed.): 2006 – Język Kaszubski. Poradnik encyklopedyczny. 2nd edition. Gdańsk: Uni-
wersytet Gdański.
Wicherkiewicz, Tomasz: 2000 – Kashubian. In: Wirrer, J. (ed.): Minderheiten- und Regionalspra-
chen in Europa. Wiesbaden: Westdeutscher Verlag: 213–221.
Wicherkiewicz, Tomasz: 2003 – Języki mniejszościowe i regionalne w Europie – problemy typo-
logii. In: Wrocławska, E. – Zieniukowa, J. (eds.): Języki mniejszości i języki regionalne. War-
szawa: SOW, TNW: 73–78.
Zabrocki, Ludwik: 1956 – Związki językowe niemiecko-pomorskie. In: Stieber, Z. (ed.): Konfe-
rencja pomorska (1954). Prace językoznawcze. Warszawa: PWN: 149–174.
Zieniukowa, Jadwiga: 1969 – Die Sprache des “Altkaschubischen Gesangbuches” und der
“Schmolsiner Perikopen”. Zeitschrift für Slawistik 14: 77–85.
Zieniukowa, Jadwiga (ed.): 1997 – Obraz językowy słowiańskiego Pomorza i Łużyc. Pogranicza
i kontakty językowe. Warszawa: SOW.
Zieniukowa, Jadwiga: 2001a – Ewolucja poglądów na status kaszubszczyzny. In: Breza, E. (ed.):
Kaszubszczyzna. Kaszëbizna. Opole: Uniwersytet Opolski: 61–70.
Zieniukowa, Jadwiga: 2001b – Kaszubszczyzna. In: Gajda, S. (ed.) Język polski. Opole: Uniwer-
sytet Opolski: 477–491.
Zieniukowa, Jadwiga: 2005 – Kaszubskość i polskość w komunikacji językowej i świadomości
Kaszubów. In: Drong, L. – Kalaga, W. (eds.): Wielokulturowość: postulat i praktyka. Kato-
wice: Uniwersytet Śląski: 209–219.
Zieniukowa, Jadwiga: 2006 – Nowe zjawiska w komunikacji w języku kaszubskim. In: Treder, J.
(ed.): Kaszubszczyzna w przeszłości i dziś. Kašëbizna dôwni ë dzys. Warszawa: Komitet Histo-
rii Nauki i Techniki PAN: 99–118.
Zieniukowa, Jadwiga: 2007 – Od dialektu do języka literackiego. Casus kaszubszczyzny. In: Sie-
rociuk, J. (ed.): Gwary dziś. 4. Konteksty dialektologii. Poznań: Poznańskie Towarzystwo
Przyjaciół Nauk: 153–162.
Zieniukowa, Jadwiga: 2009a – Kashubian. A Slavic Regional Language in Poland. In: Guzman,
J. R. – Verdegal, J. (eds.): Minorized Languages in Europe. State and Survival. Brno: Compos-
tela Group of Universities and Masaryk University Press: 96–108, 505.
Zieniukowa, Jadwiga: 2009b – Zmiany w statusie języka kaszubskiego od połowy XX wieku do
początku XXI wieku. Etnolingwistyka 21: 259–269.
Zieniukowa, Jadwiga: 2011 – Czy kaszubski język regionalny ma szansę przetrwania w zjedno-
czonej Europie? In: Erenc, J. – Szopny, A. (eds.): W kierunku Europy regionów. Analiza socjo-
logiczna. Wejherowo: Kaszubsko-Pomorska Szkoła Wyższa: 97–110.
Zieniukowa, Jadwiga: 2013 – Z historii kaszubskiego języka literackiego i badań kaszubszczyzny.
In: Migdał, J. – Piotrowska-Wojaczyk, A. (eds.): Cum reverentia, gratia, amicitia… Księga
jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogdanowi Walczakowi. Poznań: Wydawnictwo Rys:
vol. 3: 569–580.