Datum zveřejnění:
25.4.2015
Český lid poskytuje otevřený přístup k veškerému svému obsahu v rámci licenceCreative Commons Attribution NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International.
Abstrakt:
The article attempts to reconstruct the patterns of perception documented in Bulgarian cultural texts which conceptualised the Bulgarian land as borderlands of civilization. The author presents the historical and cultural conditions for the deliberate purifi cation of the image of the Bulgarian culture as resistant to Ottoman infl uences which took place in 19th and 20th century. Furthermore, the article demonstrates the ways in which Bulgarian artists and thinkers conceptualised the observations and intuitions inconsistent with this understanding of the national idea. The titular yamurluk of the sons of Hagar and the “Sultanʼs” velvet coat are metonyms refl ecting the pattern of adaptation to the Osman culture which was based on the principle of mimicry. The semantics of the fi rst one suggest stigmatisation of assimilation. The second one – the accepted (although at fi rst unwanted) prosperity of Pax Osmana.
Klíčová slova
Bulgarian culture; borderlands between civilization; cultural affi nity and adaptation
Text článku
Reference
Aretov, Nikolay: 2006 – Nacionalna mitologiya i nacionalna literatura. Syuzheti
izgrazhdashti bulgarskata nacionalna identichnost v slovesnostta ot XVIII i XIX vek. Sofia:
Izdatelstvo „Kralitza Mab”.
Baleva, Martina – Brunbauer, Ulf (eds): 2007 – Batak – ein bulgarischer Erinnerungsort. Sofia:
Izdatelstvo Iztok-Zapad.
Bhabha, Homi K.: 1994 – The Location of Culture. London, New York: Routledge.
Bibina, Yordanka: 2001 – Obrazat na turchina v bulgarskoto izobrazitelno izkustvo. In: Aretov,
Nikolay (ed.): Da mislim drugoto – obrazi, stereo tipi, kizi XVIII–XX vek. Sofia: Izdatelstvo
„Kralitza Mab”: 407–424.
Bjelić, Dušan – Savić, Obrad (eds): 2003 – Balkan kao metafora: između globalizacje i fragmen-
tacje. Beograd: Beogradski krug.
Grażyna Szwat-Gyłybowa: The yamurluk of the sons of Hagar and the Sultan’s velvet coat
Dąbek-Wirgowa, Teresa: 1997 – Kresy bułgarsko-macedońskie. In: Handke, Kwiryna (ed.): Kresy
– pojęcie i rzeczywistość. Warszawa: SOW: 239–252.
Dąbek-Wirgowa, Teresa: 1991 – O historiach prawdziwych Drumewa i Karawełowa. In: Dąbek-
Wirgowa, Teresa – Rapacka, Joanna – Wierzbicki, Jan – Wrocławski, Krzysztof (eds): Studia
o literaturach i folklorze Słowian. Warszawa: WUW: 143–154.
Dąbrowska-Partyka, Maria: 2004 – Literatura pogranicza. Pogranicza literatury. Kraków: WUJ.
Dinekov, Petar: 1963 – Bitovi prikazki i anekdoti. In: Dinekov, Petar – Stoykova, Stefana (eds):
Bulgarskoto narodno tvorchestvo v dvanadeset Toma. Vol. 10. Sofia: Bulgarski pisatel: 5–54.
Gałązka, Wojciech: 1992 – Mit niewoli w literaturze i kulturze bułgarskiej. In: Gałązka, Wojciech:
Oswajanie skorpionów. Szkice o literaturze bułgarskiej. Kraków: Międzynarodowe Centrum
Kultury: 21–27.
Nikolay Genchev: 1988 – Bulgarskata kultura XV-XIX w. Sofia: Universitetsko izdatelstvo „Kli-
ment Ohridski“.
Georgieva, Tsvetana: 1994 – Compatibility and Incompatibility in the Everyday Life between
Christians and Muslims in Bulgaria. In: Zhelyazkova, Antonina (ed.): Relations of Compat-
ibility and Incompatibility between Christians and Muslims in Bulgaria. Sofia: IMIR Founda-
tion: 147–178.
Georgieva, Tsvetana: 1997 – Svetat na bulgarite prez rannite stoletiya na osmanskoto vladichestvo
XV–XVII v. Sofia: IMIR.
Gradeva, Rosica: 2001 – Turcite v bulgarskata knizhnina, XV–XVIII v. In: Aretov, Nikolay (ed.):
Balkanski identichnosti v bulgarskata kultura ot modernata epoha (XIX–XX vek). Sofia: Insti-
tut za izsledvane na integraciyata.
Gradeva, Rositza – Ivanova, Svetlana (eds.): 1998 – Miusulmanskata kultura po bulgarskite zemi.
Sofia: IMIR.
Grzegorzewski, Jan: 1883 – Spółczesna Bulgarya. I. Przed i podczas wojny 1877/1878. Kraków:
Wydawnictwo „Nowej Reformy”.
Gupta, Akhil – Ferguson, James: 1992– Beyond “Culture”: Space, Identity, and the Politics of Dif-
ference. Cultural Anthropology 7 (1): 6–23.
Hadjiyisky, Ivan: 1974 – Bit i dushevnost na bulgarskiya narod. Vol. 1–2. Sofia: Bulgarski
pisatel.
Herzfeld, Michael: 2005 – Cultural Intimacy. Social Politics in the Nation-State. New York:
Routledge
Ivanov-Golemiya, Hristo: 1984 – Spomeni. Sofia: Izdatelstvo „Otechestven front”.
Ivanova, Evgenia: 2005 – Osmanskoto zavladyavane na Balkanite. Mitotvorcheski interpretacji.
Slavia Meridionalis 5: 233–252.
Kanchev, Mincho pop: 1983 – Vidritsa. Sofia: Bulgarski pisatel.
Karavelov, Luben: 1973 – Zapiski za Bulgaria i za bulgarite. In: Karavelov, Luben: Razkazi,
povesti, memoari. Sofia: Bulgarski pisatel: 439–597.
Karpat, Kemal H. (ed): 1990 – The Turks of Bulgaria: the History, Culture and Political Fate of
a Minority. Istanbul: Isis.
Kolbuszewski, Jacek: 2002 – Kresy. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Konstantinov, Aleko: 1980 – Bay Ganyo. Neveroyatni razkazi za edin savremenen bulgar. In:
Konstantinov, Aleko: Sabrani sachineniya. Sofia: Bulgarski pisatel.
Lilova, Desislava: 2003 – Vazrozhdenskite znacheniya na nacionalnoto ime. Sofia: Prosveta.
Lory, Bernard: 1985 – Le sort de lʼhéritage Ottoman en Bulgarie: lʼexample des villes bulgares,
1878–1900. Istanbul: Isis.
Lubańska, Magdalena: 2012 – Synkretyzm a podziały religijne w bułgarskich Rodopach. Warszawa:
WUW.
Madjarov, Mihail: 1929 – Na Bozhi grob predi 60 godini i dnes. In: Giurova, Svetla – Danova,
Nadia (eds.): Kniga za bulgarskite hadjii. Sofia 1985: Bulgarski pisatel: 35–94.
Miodyński, Lech: 2011 – Symbole miejsca w kulturze i literaturze macedońskiej. Katowice:
WUŚ.
Mutafchieva, Vera: 1994 – The Turk. In: Zhelyazkova, Antonina (ed.): Relations of Compatibility and
Incompatibility between Christians and Muslims in Bulgaria. Sofia: IMIR Foundation: 5–41.
Palairet, Michael: 1997 – The Balkan Economies c. 1800–1914. Evolution without development.
Cambridge: Cambridge University Press.
Piotrowski, Antoni: sd. – Autobiografi a Antoniego Piotrowskiego. Maszynopis w Zb. Spec. Insty-
tutu Sztuki PAN: nr inw. 91.
Siedroń-Galusek, Dorota – Galusek, Łukasz: 2012 – Pogranicze. O odradzaniu się kultury.
Wrocław: KEW.
Sheytanov, Nayden: 1925 – Bulgarskata magika. Chovekat. In: Elenkov, Ivan – Daskalov, Rumen
(ed.): Zashto sme takiva? V tarsene na bulgarskata kulturna identichnost. Sofia 1994: Izdatel-
stvo Prosveta: 253–257.
Stefanov, Valery: 2000 – Regionalniyat rozkaz za svetovnoto izlozhenie. In: Kirova, Milena –
Chernokozhev, Nikolay (eds.): Bulgarskata literatura – figuri na cheteneto. Sofia: Izdatelstvo
Figura: 73–99.
Stoyanov, Zahary: 1962 – Zapiski za bulgarskite vastaniya. Sofia: Bulgarski pisatel.
Stratiev, Stanislav: 1991 – Bulgarskata gledna toczka. In: Stratiev, Stanislav: Bulgarskiya model.
Sofia: Izdatelska Kashta „Ivan Vazov”: 53–56.
Szepietowska, Joanna: 2008 – Ich okrucieństwo, nasze cierpienie. Slavia Meridionalis 8: 29–38.
Szwat-Gyłybowa, Grażyna: 2007 – Bałkan – „wynaleziona” przestrzeń narodowa Bułgarów. Sla-
via Meridionalis 7: 109–122.
Szwat-Gyłybowa, Grażyna: 2008 – O szczególnym przypadku przemilczenia w relacjach Bułgara
z Europą. In: Goszczyńska, Joanna – Szwat-Gyłybowa, Grażyna (eds.): Przemilczenia z relac-
jach międzykulturowych. Warszawa: SOW: 271–284.
Szwat-Gyłybowa, Grażyna (ed.): 2011a – Leksykon tradycji bułgarskiej. Warszawa: SOW.
Szwat-Gyłybowa, Grażyna: 2011b – Batak – ein Erinnerungsort im bulgarischen kollektiven
Bewusstsein. Südosteuropa Mitteilungen 1: 36–48.
Todorova, Maria: 1997 – Imagining the Balkans. Oxford: Oxford University Press.
Vazov, Ivan: 1912 – Under the Yoke. A Romance of Bulgarian Liberty. A New and Revised Edition
With an Introduction by Edmund Gosse. London: W. Heinemann.
Zhelyazkova, Antonina: 1997 – Formirane na miusiulmanskite obshtnosti i kompleksite na bal-
kanskite istoriografii. In: Zhelyazkova, Antonina et all (eds.): Miusiulmanskite obshtnosti na
Balkanite i v Bulgariа. Sofia: IMIR: 7–56.